Onkalo yaanona taya ningi omategelelo otayi limbilike Aanona yaakadhona yoomvula okutameka pomugoyi otaya yi komandiki guundjolowele opo ya ka konge omakwatho gomaluvalo ga longekidhwa, kaayeli pamwe naakuluntu yawo, omanga aanona yoomvula okutameka pomulongi taya pulumutha.
![]()
Mboka owumwe yomomauyelele taga halutha ngoka ga tseyitha, sha landula omutumba dhoshigwana ndhoka dha ningwa moshilongo ashihe kokomitiye tayi ithanwa, National Assembly Standing Committee on Human Resources and Community Development.
Omunapaliamende gwongundu yoPopular Democratic Movement (PDM), Elma Dienda, okwa popi kutya okwa haluka noonkondo mokuuva omauyelele geli ngaaka.
Dienda ngoka a li oshitopolwa shokomitiye ndjoka ya ningi omitumba noshigwana okwa popi kutya, aanambelewa yuundjolowele oya popi kutya itaya vulu okutindila omayakulo ngoka aanona mboka, konima sho ya pulwa kutya oshi li tuu ppaveta okugandja omayakulo ngoka kaanona aashona.
“Epulo lyotango ndyoka hatu ya pula oompoka pe na aakuluntu yawo, ihe ihaya yamukula. Ipula nee okanona koomvula omugoyi, ngoka keshi omunyasha natango ihe okanona,” Dienda a popi.
Dienda okwa gwdha po kutya moshitopolwa owala shaKavango, aanona yaakadhona yeli 83 yeli kohi yoomvula 15 oya ningi omategelelo momvula yimwe.
“Iipotha mbyoka inayi lopotwa kopolisi nenge kaalongi, koondohotola nenge komuntu gulwe. Shoka ekwatonkonga. Inatu mona oshipotha shekwatokonga sha lopotwa monkalo ndjoka.”
Oshilyo shopaliamende shoSwapo, Gotthard Kasuto okwa popi kutya oya tseyithilwa kutya aanona yoomvula 16 oye na nale omategelelo guunona wawo uutiyali.
Oopela dhokukutha mo omategelelo
Kasuto okwa gwedha po kutya nonando kape na omaumbangi golela taga koleke, okwa hololwa kutya opela dhokukutha mo omategelelo odhi li nale momikunda.
“Moshitopolwa shaKunene, otwa uvu aantu taya popi kutya aanona yaakadhona otaya landa oopela ndhoka momapandanda. Shoka otashi tula moshiponga oomwenyo dhawo,” Kasuto a popi.
Okwa gwedha po kutya pamithigululwakalo dhimwe, oshi li oshidhila aavali ya popye kombinga yomilalo naanona yawo, onkene osho tashi ningitha oshidhigu aavali ya kundathane onkalo ndjoka naanona yawo.
Omitumba ndhoka odha ningwa, sha landula eindilo lya ningwa kuDienda mOmutumba gwoPashigwana omvula ya piti.
Dienda okwa li a popi kombinga yonkalo tayi limbilike yomwaalu omunene gwaanona taya ningi omategelelelo moshilongo na okwa pula uuministeli welongo, opo wu talulule omulandu gwoRevised Education Sector Policy for the Prevention and Management of Learner Pregnancy.
Okwa popi kutya omulandu ngoka otagu e ta uupyakadhi na itagu kandulapo omukundu ngaashi andola gwa nuninwa.
Okwa tsikile kutya aanona yaakadhona mboka ya ningi omategelelo itaya ilongo oshilongwa okuza komapuko gawo gotango ihe otaya longitha pambambo omulandu ngoka.
“Omiyalu itadhi fundju. Ope na epuko enene.
Otashi vulika omulandu gwUuministeli welongo ngoka gwa tulwa miilonga opo gu kandulepo omukundu ngoka, inagu tulwa miilonga nawa, nongele ogwa tulwa miilonga nawa kaye na ehalo nomukumo gwokuninga omalunduluko.”
Dienda okwa pula natango ngele aaniilonga pooskola mwakwatelwa aalongi naakuluntu yooskola oya dheulwa tuu nkene ye na okutula miilonga omulandu ngoka.
Olopota ya ngongwapo koNational Council Women's Caucus Outreach, sha landula etalelepo lya ningilwa omahala ngoka kwa hololwa kutya oge na omwaalu guli pombanda gwaanona yaakadhona taya ningi omategelelo, oshitopolwa sha //Karas, Hardap, Ohangwena, Zambezi oshowo Kavango West, oya holola kutya aantu oyendji oye li ompinge nomulandu gwooskola kombinga yaanona mboka taya ningi omategelelo.
Molwaashoka otashi ulike kutya omusindalandu ngoka otagu hwahwameke eningo lyomategelelo.
“Osha fa sha ninga omauliko mokati kaanona opo ya ninge omategelelo molwaashoka aanaskola mboka ya ningi omategelelo otaya ende ya manguluka mooskola.”
Kasuto okwa yambidhidha olopota ndjoka kutya aavali yamwe, otaya nyenyetele omusindalandu ngoka kutya ogwo tagu hwahwameke onkalo .
Aavali yamwe oya pula woo kutya omolwashike aalongiskola oyo owala haya ungaungiwa nayo ngele ya gandja omategelelo kaanona, omanga aanambelewa yalwe ihaya ningwa sha ngele gandja omategelelo.
Oya pula natango sho kutya aanona yaakadhona oyo owala haya kala pevi ngele ya ningi omategelelo ihe monkalo ngele nakugandja etegelelo omunaskola oha pitikwa a tsikile neilongo lye.
Omulandu gwuundjolowele
Omukomeho gwo gwomayakulo guundjolowele wopetameko, Maria Kavezembi okwa popi kutya uuministeli wawo owu na omulandu ngoka tagu utha kutya ngele omuntu ohayi momilalo nena ota vulu okupewa omakwatho ngoka ga nuninwa okungambeka oluvalo ihe nonando oongaka, mboka itaya vulu okuninga omatokolo ngoka ku yoyene oya pumbwa okukala pamwe naavali yawo nenge aasilishisho yawo.
“Aanona inaya pumbwa okushunithwa ko ihe oya pumbwa woo okupewa omahungomwenyo. Owu wete kutya ethimbo limwe oto shunitha ko aanona e to kala wu na omwaalu omunene gwomategelelo mokati kanona.”
JEMIMA BEUKES