Uupyakadhi woondoongi mOkahao Einyengo lyiimuna ya manguluka okwa hololwa kutya ogwo omukundu gwa taalela unene ondoolopa yaKahao moshitopolwa shaMusati.
Onkalo ndjoka okwa hololwa kutya oyi li omukundu omunene gwa taalela konyala oondoolopa odhindji monooli yoshilongo, sho iimuna hayi kala owala tayi ende ya manguluka, moondoolopa naashoka otashi tidhile kokule aapunguli.
Sho oshifokundaneki shika sha talelepo ehala ndyoka hali edhililwa iimuna mbyoka hayi adhika tayi endagula mondoolopa yaKahao, aanambelewa yondoolopa oya popi kutya oondoongi ndhoka unene haya idhilile ohadhi kala uule wethimbo ele moshigunda shoka inadhi ilwa mo kooyene. Oya popi kutya oondoongi ndhoka ohadhi vulu okukala dha edhililwa uule woomwedhi nando ne.
Mayola gwondoolopa yaKahao, Immanuel Amutenya okwa hokolola onkalo ndjoka, onga omukundu omunene, na okwa popi kutya onkalo ndjoka otayi hwahwamekwa sho iimuna oyindji ngaashi oondoongi kadhi una uupapa wokomakutsi mboka wuna uuyelele wooyene yiimuna mbyoka, onkene osha ninga oshidhigu opo ondoolopa yi konge ooyene yiimuna mbyoka.
Natango, Amutenya okwa popi kutya aaniimuna yalwe ohaya tindi okufutila ko iimuna yawo uuna ya edhililwa kelelo lyondoolopa.
“Ngele taya ileko iimuna yawo, unene aakokele ihaya hala okufuta na otaye ku lombwele kutya oya kala mOkahao omanga inatu yamo onkene itaya futu,” Amutenya a popi.
Okwa popi woo kutya ohashi kala uupyakadhi ngele oshimuna osha sile moshigunda moka. Okwa ti palundji iimuna ihayi silemo omolwa ompumbwe yiikulya ihe okomatompelo galwe.
“Iimuna yimwe ngaashi oondoongi ndhoka hadhi li tali shi tali ka toka ihadhi vulu onkalo yomoshigunda shoka. Iimuna yilwe ngaashi oongombe niikombo ohayi si komikithi dhilwe pamwe ye ya mo nale tayi ehama moshigunda.”
“Monale aantu ohali haya pulula noondoongi naashoka otashi si po sho aantu ngashiingeyi haya longitha owala omambakumbaku, onkene oondoongi ohadhi ethwa owala.”
Amutenya okwa tsikile kutya pethimbo lyiilonga yomomapya uuna omuloka gwa tameke, elelo ohali kala tali yakula omanyenyeto ogendji okuza kaakwashigwana mboka taya nyenyeta iimuna mbyoka tayi yonagulapo omapya gawo.
“Pethimbo lyomvula omainyengo giimuna oga ngambekwa na ohayi li owala oshikulya kehe ya mono. Shoka ohashi etitha iimuna yi yonagule po omiti momagumbo gaantu yo aantu taye ya taya nyenyetele elelo lyondoolopa. Poongeshefa natango iimuna ngaashi iikombo ohayi yi owala moostola dhaantu nenge tayi holama momizile pomatungo gooskola, naashoka ihashi kala oshiwanawa kooyene yoostola, mboka ye na okukala aluhe taya wapaleke pomahala ngoka.”
Amutenya okwa tsikile kutya omukundu ngoka, ogu na oshilanduli oshiwinayi keyambulepo lyondoolopa, molwaashoka aapunguli oyendji itaya panda onkalo yatya ngaaka.
Okwa indile aakalimo ya takamithe iimuna yawo, yo kaye yi ethe yi kale tayi enda enda nondoolopa.
KENYA KAMBOWE
Onkalo ndjoka okwa hololwa kutya oyi li omukundu omunene gwa taalela konyala oondoolopa odhindji monooli yoshilongo, sho iimuna hayi kala owala tayi ende ya manguluka, moondoolopa naashoka otashi tidhile kokule aapunguli.
Sho oshifokundaneki shika sha talelepo ehala ndyoka hali edhililwa iimuna mbyoka hayi adhika tayi endagula mondoolopa yaKahao, aanambelewa yondoolopa oya popi kutya oondoongi ndhoka unene haya idhilile ohadhi kala uule wethimbo ele moshigunda shoka inadhi ilwa mo kooyene. Oya popi kutya oondoongi ndhoka ohadhi vulu okukala dha edhililwa uule woomwedhi nando ne.
Mayola gwondoolopa yaKahao, Immanuel Amutenya okwa hokolola onkalo ndjoka, onga omukundu omunene, na okwa popi kutya onkalo ndjoka otayi hwahwamekwa sho iimuna oyindji ngaashi oondoongi kadhi una uupapa wokomakutsi mboka wuna uuyelele wooyene yiimuna mbyoka, onkene osha ninga oshidhigu opo ondoolopa yi konge ooyene yiimuna mbyoka.
Natango, Amutenya okwa popi kutya aaniimuna yalwe ohaya tindi okufutila ko iimuna yawo uuna ya edhililwa kelelo lyondoolopa.
“Ngele taya ileko iimuna yawo, unene aakokele ihaya hala okufuta na otaye ku lombwele kutya oya kala mOkahao omanga inatu yamo onkene itaya futu,” Amutenya a popi.
Okwa popi woo kutya ohashi kala uupyakadhi ngele oshimuna osha sile moshigunda moka. Okwa ti palundji iimuna ihayi silemo omolwa ompumbwe yiikulya ihe okomatompelo galwe.
“Iimuna yimwe ngaashi oondoongi ndhoka hadhi li tali shi tali ka toka ihadhi vulu onkalo yomoshigunda shoka. Iimuna yilwe ngaashi oongombe niikombo ohayi si komikithi dhilwe pamwe ye ya mo nale tayi ehama moshigunda.”
“Monale aantu ohali haya pulula noondoongi naashoka otashi si po sho aantu ngashiingeyi haya longitha owala omambakumbaku, onkene oondoongi ohadhi ethwa owala.”
Amutenya okwa tsikile kutya pethimbo lyiilonga yomomapya uuna omuloka gwa tameke, elelo ohali kala tali yakula omanyenyeto ogendji okuza kaakwashigwana mboka taya nyenyeta iimuna mbyoka tayi yonagulapo omapya gawo.
“Pethimbo lyomvula omainyengo giimuna oga ngambekwa na ohayi li owala oshikulya kehe ya mono. Shoka ohashi etitha iimuna yi yonagule po omiti momagumbo gaantu yo aantu taye ya taya nyenyetele elelo lyondoolopa. Poongeshefa natango iimuna ngaashi iikombo ohayi yi owala moostola dhaantu nenge tayi holama momizile pomatungo gooskola, naashoka ihashi kala oshiwanawa kooyene yoostola, mboka ye na okukala aluhe taya wapaleke pomahala ngoka.”
Amutenya okwa tsikile kutya omukundu ngoka, ogu na oshilanduli oshiwinayi keyambulepo lyondoolopa, molwaashoka aapunguli oyendji itaya panda onkalo yatya ngaaka.
Okwa indile aakalimo ya takamithe iimuna yawo, yo kaye yi ethe yi kale tayi enda enda nondoolopa.
KENYA KAMBOWE