Kashuupulwa a hala omina yoshimongwaAakalimo ya itaya popile eminopo lyekango lyomongwa gwawo Ngoloneya gwoshitopolwa shaShana okwa hala uuministeli womidhingoloko opo wu gandje omulilo omuzizi kiilonga yomina yomongwa moshitopolwa she. Ngoloneya , Clemens Kashuupulwa, okwa indile uuministeli opo wu tale shoka sha monika po molopota yoenvironmental impact assessment (EIA) ndjoka ya etitha opo wu tinde okuzimina egandjo lyoenvironmental clearance certificate kOtjivalunda Salt Mining and Soap Production monooli mEtosha National Park mo 2014.
Kashuupulwa okwa popi kutya kali a ningwa naye oonkundathana sho kwa li kwa ningwa eindilo lyuunzapo mboka, nonando oye a li omunambelewa omukuluntu moshitopolwa shka.
MuJuli gwo2014, komufala gwomidhingoloko, Teofilus Nghitila, okwa tindi eindilo ndyoka ningwa kehangano lyaSouth African lyoGecko Mining opo li tungepo ofaabulika monooli.
Gecko, ehangano li li melongelokumwe aanapolotika oshowo aaleli yopamuthigululwakalo melelo lyaNdonga nUukwambi mboka ya totopo ehangano lyOUME Company.
Nghitila, pethimbo a tindi eindilo ndyoka lya ningwa okwa popi kutya ehala ndyoka olyaayehe na oli li egumbo koonzo dhopaushitwe dha yooloka. Pantopolwa 3 (2) (k) oshowo (l) mOmpango yoEnvironmental Management Act No.7 yomo 2007, oshi li mondjila opo ku gamenwe uushitwe, nopoloyeka ndjoka yokumina omongwa oya tindwa kaantu yomomudhingoloko ngoka. Oya popi kutya okukatala omongwa kekango oshimwe shomiinyangadhalwa yopamuthiguulwakalo hayi ningwa kaanona yaamati uuna ya piti etanda, nokuulika kutya oya ninga aalumentu.
Oya holola woo esimano lyomongwa onga epingakanitho lyiinima pokati kaakwashigwana yomuhoko gwaa Hai//om San nAawambo omimvo dha piti.
Kashuupulwa okwa popi kutya ehala lyokuya moonkundathana naye, Nghitila pamwe nongundu ye, okwa yi owala moonkundathana nongundu yaaleli yopamuthigululwakalo oshowo aakalimo yomOtjivalunda, mboka yeli ompinge nopoloyeka ndjoka.
Mo-2015, Kahuupulwa okwa lopota Nghitila kOmuprima
Saara Kuugongelwa-Amadhila pethimbo a talelepo oshitopolwa oshowo omupeha minista gwiikwamina Kornelia Shilunga, sho a li ta kondjo opo ominista yomidhingoloko Pohamba Sifeta yi vule okuninga etokolo. Oshiwike sha piti, Namibian Sun okwa yi mekwatathano naNgoloneya Kashuupulwa opo a pule kutya ehangano lyoGecko olya hulila peni noonkatu dhopaveta ndhoka tali katukile uuministeli.
Pahapu dhanNgoloneya ina vula okuya mekwatathano naShifeta. Okwa popi kutya oshitopolwa oshi li pokukanitha ompito ndjoka ombwaanawa yomapungulo na otayi ka gandja iilonga nokukondjitha oluhepo kaakalimo yomoshitopolwa.
“Ondi na okupataneka etokolo ndyoka lya ningwa kukomufala gwomidhingoloko molwashoka inandi ningwa nangame oonkundathana onga ngoloneya. Komufala okwa tokola owala omanga ina kwatathana nangame.”
Okwa popi kutya aapunguli mboka yaSouth Afrika oya longitha iimaliwa oyindji moEIA na itaya vulu okutsikila pwaahea eyambidhidho lyuuministeli.
Ngoloneya kwa popi kutya aaleli yopamuthigululwakalo mOndonga nUukwambi oya totopo ehangano lyOUME Company pamulandu, ndyoka li li tali longele kumwe noGecko Namibia.
Okwa popi kutya Gecko Namibia oku na mo mehangano ndyoka lyOtjivalunda Salt Mining and Soap Production iipambuliko yopresenda 95%, omanga omalelo gopamuthigululwakalo ge na mo 2.5% kehe.
Oonkambadhala okumona minista Shifeta okupitila momupopiliko guuministeli Romeo Muyunda odha ndopa.
ILENI NANDJATO
Kashuupulwa okwa popi kutya kali a ningwa naye oonkundathana sho kwa li kwa ningwa eindilo lyuunzapo mboka, nonando oye a li omunambelewa omukuluntu moshitopolwa shka.
MuJuli gwo2014, komufala gwomidhingoloko, Teofilus Nghitila, okwa tindi eindilo ndyoka ningwa kehangano lyaSouth African lyoGecko Mining opo li tungepo ofaabulika monooli.
Gecko, ehangano li li melongelokumwe aanapolotika oshowo aaleli yopamuthigululwakalo melelo lyaNdonga nUukwambi mboka ya totopo ehangano lyOUME Company.
Nghitila, pethimbo a tindi eindilo ndyoka lya ningwa okwa popi kutya ehala ndyoka olyaayehe na oli li egumbo koonzo dhopaushitwe dha yooloka. Pantopolwa 3 (2) (k) oshowo (l) mOmpango yoEnvironmental Management Act No.7 yomo 2007, oshi li mondjila opo ku gamenwe uushitwe, nopoloyeka ndjoka yokumina omongwa oya tindwa kaantu yomomudhingoloko ngoka. Oya popi kutya okukatala omongwa kekango oshimwe shomiinyangadhalwa yopamuthiguulwakalo hayi ningwa kaanona yaamati uuna ya piti etanda, nokuulika kutya oya ninga aalumentu.
Oya holola woo esimano lyomongwa onga epingakanitho lyiinima pokati kaakwashigwana yomuhoko gwaa Hai//om San nAawambo omimvo dha piti.
Kashuupulwa okwa popi kutya ehala lyokuya moonkundathana naye, Nghitila pamwe nongundu ye, okwa yi owala moonkundathana nongundu yaaleli yopamuthigululwakalo oshowo aakalimo yomOtjivalunda, mboka yeli ompinge nopoloyeka ndjoka.
Mo-2015, Kahuupulwa okwa lopota Nghitila kOmuprima
Saara Kuugongelwa-Amadhila pethimbo a talelepo oshitopolwa oshowo omupeha minista gwiikwamina Kornelia Shilunga, sho a li ta kondjo opo ominista yomidhingoloko Pohamba Sifeta yi vule okuninga etokolo. Oshiwike sha piti, Namibian Sun okwa yi mekwatathano naNgoloneya Kashuupulwa opo a pule kutya ehangano lyoGecko olya hulila peni noonkatu dhopaveta ndhoka tali katukile uuministeli.
Pahapu dhanNgoloneya ina vula okuya mekwatathano naShifeta. Okwa popi kutya oshitopolwa oshi li pokukanitha ompito ndjoka ombwaanawa yomapungulo na otayi ka gandja iilonga nokukondjitha oluhepo kaakalimo yomoshitopolwa.
“Ondi na okupataneka etokolo ndyoka lya ningwa kukomufala gwomidhingoloko molwashoka inandi ningwa nangame oonkundathana onga ngoloneya. Komufala okwa tokola owala omanga ina kwatathana nangame.”
Okwa popi kutya aapunguli mboka yaSouth Afrika oya longitha iimaliwa oyindji moEIA na itaya vulu okutsikila pwaahea eyambidhidho lyuuministeli.
Ngoloneya kwa popi kutya aaleli yopamuthigululwakalo mOndonga nUukwambi oya totopo ehangano lyOUME Company pamulandu, ndyoka li li tali longele kumwe noGecko Namibia.
Okwa popi kutya Gecko Namibia oku na mo mehangano ndyoka lyOtjivalunda Salt Mining and Soap Production iipambuliko yopresenda 95%, omanga omalelo gopamuthigululwakalo ge na mo 2.5% kehe.
Oonkambadhala okumona minista Shifeta okupitila momupopiliko guuministeli Romeo Muyunda odha ndopa.
ILENI NANDJATO