Aanaskola oyendji taya ningi omategelelo mOhangwenaFawena a pyakudhukwa okugandja ekwatho kaanona mboka Omwaalu gwaanona yoskola taya ningi omategelelo moshitopolwa shaHangwena onkene tagu londo pombanda noonkondo kwiikwatelelwa komiyalu ndhoka dha pitithwa. Omalelo gelongo monooli oga limbililwa omolwa ondjele yaanona yaakadhona mboka haya yi koskola taya ningi omategelelo tayi londo pombanda noonkondo.
Oshikondo shelongo moshitopolwa shaHangwena osha hololele oshifokundaneki shika kutya aanaskola ya thika 109 oya ningi omategelelo muule woshikako shotango shoskola nuumvo. Mokati kaamboka ya ningi omategelelo omwa kwatelwa aanona yooskola dhopevi yeli 16.
Omukomeho gwelongo mOhangwena Isack Hamatwi oye a tseyitha omiyalu ndhoka, ta popi kutya omategelelo mokati kaanona aashona moshitopolwa shawo ogeli pombanda noonkondo, nonando aanona iha ya thigi po we ooskola .
“Ondjele yomategelelo maanona yoskola oyi li pombanda noonkondo ihe aanona ihaya thigi po we ooskola. Muule woshikako shotango shonuumvo aanona yeli 109 oya ningi omategelelo, mwaamboka omwa kwatelwa aanaskola mooskola dhopevi yeli 16, gumwe ogwomondondo onti-5, yatatu oyomondondo 6, 12 oyomondondo onti-7,” Hamatwi a popi.
“Ngele yapulumutha otaya galukile koskola. Ooskola odhiipyakidhila nokutula miilonga oprogramma tayi ithanwa 'learner-mother programme' yanuninwa aanaskola mboka ya ningi omategelelo na otaya galukile kooskola.”
Okwa tsikile kutya omategelelo ogendji oga lopotwa mooskola dhomuushayi noForum for African Women Educationalists Namibia (Fawena) oya tokola okugandja eyambidhidho kaanaskola mboka yiihumbata naaamboka ya pulumutha opo kaya ningilwe okatongo.
Fawena ehangano lyaashi lyopapangelo tali longele kumwe nuuministeli welongo.
Omukomeho gwoprogramma ndjoka, Happy Shapaka, okwa popi kutya otaya yambidhidha owala aanona mboka yeli moluhepo naamboka ya za mokati kaakwashigwana mboka ya kala inaya talika monakuziwa.
Monena aanaskola ye na uunona ya thika po-3 000 mooskola dhomiitopolwa 14 moshilongo otaya mono ekwatho okuza kehangano ndyoka.
Ohangwena oyo unene yi na omwaalu guli pombanda noonkondo.
“Monena aanaskola owala 670 taya hiti iigongiilonga yoFawena moshitopolwa shaHangwena ihe otwa tseyithilwa kutya ope na ooskola dhimwe ndhoka dhi na ohokwe okutuma aanaskola yawo kiigongiilonga mbyoka opo ya tameke okumona omauwanawa okuzilila mooprogramma dhetu. Ngele otwa shangitha aanona ayehe mboka nena Ohangwena otayi kakala yi na omwaalu omunene gwaanaskola mboka taya kutha ombinga mooprograma dhetu,”Shapaka ta ti.
Oshikundaneki shoNamibian Sun osha nongele kutya aanaskola owala 670 ya shangithwa mooprograma dhoFawena molwaashoka ooskola odha ndopa okutaambako ehiyo lyehangano ndyoka.
Pahapu dhaShapaka, Ohangwena oya landulwa koshitopolwa shaMusati shoka shi na aanona yoskola ye na uunona yeli 427, omanga oKavango West
West (395) noKavango East 296.
Shapaka okwa popi kutya ehangano lyawo ohali mono omakwatho giiyemo okuza kehangano lyoGlobal Fund nomunaskola kehe okwa nuninwa oN$1 884. Iimaliwa ohayi longithwa mokulanda omizalo dhoskola, iikwathitho yoskola nomalweendo.
Okwa tsikile kutya ohaya gandja owala omakwatho kwaamboka yeli mompumbwe molwaashoka kape na ngoka teya pe omakwatho, noku ya tsa omukumo opo ya tsikile nomailongo gawo.
Nonando Fawena ota gandja omakwatho ngoka, aanaskola oyendji onkene taya thigi po omanongelo omolwa omategelelo.
ILENI NANDJATO
Oshikondo shelongo moshitopolwa shaHangwena osha hololele oshifokundaneki shika kutya aanaskola ya thika 109 oya ningi omategelelo muule woshikako shotango shoskola nuumvo. Mokati kaamboka ya ningi omategelelo omwa kwatelwa aanona yooskola dhopevi yeli 16.
Omukomeho gwelongo mOhangwena Isack Hamatwi oye a tseyitha omiyalu ndhoka, ta popi kutya omategelelo mokati kaanona aashona moshitopolwa shawo ogeli pombanda noonkondo, nonando aanona iha ya thigi po we ooskola .
“Ondjele yomategelelo maanona yoskola oyi li pombanda noonkondo ihe aanona ihaya thigi po we ooskola. Muule woshikako shotango shonuumvo aanona yeli 109 oya ningi omategelelo, mwaamboka omwa kwatelwa aanaskola mooskola dhopevi yeli 16, gumwe ogwomondondo onti-5, yatatu oyomondondo 6, 12 oyomondondo onti-7,” Hamatwi a popi.
“Ngele yapulumutha otaya galukile koskola. Ooskola odhiipyakidhila nokutula miilonga oprogramma tayi ithanwa 'learner-mother programme' yanuninwa aanaskola mboka ya ningi omategelelo na otaya galukile kooskola.”
Okwa tsikile kutya omategelelo ogendji oga lopotwa mooskola dhomuushayi noForum for African Women Educationalists Namibia (Fawena) oya tokola okugandja eyambidhidho kaanaskola mboka yiihumbata naaamboka ya pulumutha opo kaya ningilwe okatongo.
Fawena ehangano lyaashi lyopapangelo tali longele kumwe nuuministeli welongo.
Omukomeho gwoprogramma ndjoka, Happy Shapaka, okwa popi kutya otaya yambidhidha owala aanona mboka yeli moluhepo naamboka ya za mokati kaakwashigwana mboka ya kala inaya talika monakuziwa.
Monena aanaskola ye na uunona ya thika po-3 000 mooskola dhomiitopolwa 14 moshilongo otaya mono ekwatho okuza kehangano ndyoka.
Ohangwena oyo unene yi na omwaalu guli pombanda noonkondo.
“Monena aanaskola owala 670 taya hiti iigongiilonga yoFawena moshitopolwa shaHangwena ihe otwa tseyithilwa kutya ope na ooskola dhimwe ndhoka dhi na ohokwe okutuma aanaskola yawo kiigongiilonga mbyoka opo ya tameke okumona omauwanawa okuzilila mooprogramma dhetu. Ngele otwa shangitha aanona ayehe mboka nena Ohangwena otayi kakala yi na omwaalu omunene gwaanaskola mboka taya kutha ombinga mooprograma dhetu,”Shapaka ta ti.
Oshikundaneki shoNamibian Sun osha nongele kutya aanaskola owala 670 ya shangithwa mooprograma dhoFawena molwaashoka ooskola odha ndopa okutaambako ehiyo lyehangano ndyoka.
Pahapu dhaShapaka, Ohangwena oya landulwa koshitopolwa shaMusati shoka shi na aanona yoskola ye na uunona yeli 427, omanga oKavango West
West (395) noKavango East 296.
Shapaka okwa popi kutya ehangano lyawo ohali mono omakwatho giiyemo okuza kehangano lyoGlobal Fund nomunaskola kehe okwa nuninwa oN$1 884. Iimaliwa ohayi longithwa mokulanda omizalo dhoskola, iikwathitho yoskola nomalweendo.
Okwa tsikile kutya ohaya gandja owala omakwatho kwaamboka yeli mompumbwe molwaashoka kape na ngoka teya pe omakwatho, noku ya tsa omukumo opo ya tsikile nomailongo gawo.
Nonando Fawena ota gandja omakwatho ngoka, aanaskola oyendji onkene taya thigi po omanongelo omolwa omategelelo.
ILENI NANDJATO